Rzepak ozimy jest jedną z nielicznych roślin uprawnych, których materiał siewny jest corocznie wymieniany. Oznacza to, że konieczny jest zakup nasion rzepaku w stopniu kwalifikacji C1 lub w pokoleniu F1 - dotyczy to odmian hybrydowych, zwanych również mieszańcowymi. Takie działanie umożliwia wysiew materiału siewnego o cechach użytkowych najbardziej zbliżonych do wzorca odmianowego, co przekłada się bezpośrednio na jakość prowadzonej uprawy.
Co to są odmiany mieszańcowe (hybrydowe)?
Odmiany mieszańcowe rzepaku ozimego powstają w wyniku krzyżowania dwóch rodziców o różnych cechach genetycznych. W mieszańcach, zwanych potocznie hybrydami występuje efekt heterozji. Jest to zjawisko polegające na tym, że pokolenie F1 ma bardzo korzystny układ cech pożądanych przez hodowcę i Rolnika, który nie występuje u rodziców.
Nasiona rzepaku odmian hybrydowych są powszechnie wysiewane, ponieważ mają szereg przewag nad odmianami populacyjnymi. Według różnych szacunków nawet 85-90% areału rzepaku ozimego może być obsiewanych odmianami mieszańcowymi w pokoleniu F1.
Bardzo duża popularność odmian hybrydowych wynika z:
- Dużego genetycznego potencjału plonowania — odmiany mieszańcowe plonują zwykle wyżej od odmian populacyjnych, przy podobnym poziomie agrotechniki, czyli nakładów
- Licznych cech użytkowych — odporności na choroby, wyższej tolerancji na stres abiotyczny, silną reakcją plonotwórczą na wzrost poziomu agrotechniki, dużą zdolnością regeneracji po zimie
- Dobrej zdolności adaptacji do siedliska — odmiany mogą dawać zadowalające plony o bardzo dobrym zaolejeniu nawet na gorszych glebach.
Wybierając nasiona rzepaku ozimego odmian mieszańcowych warto kierować się możliwością uprawy w danym stanowisku. Pozwoli to dopasować wymagania glebowe odmiany do produktywności gleby i jej żyzności. Zmniejsza to ryzyko wyboru odmiany o zbyt dużych wymaganiach glebowych. W związku z tym firma Osadkowski w swojej ofercie ma odmiany hybrydowe rzepaku ozimego o zróżnicowanych wymaganiach glebowych:
- mniejsze/średnie: Metropol F1, Chopin F1, RGT Cruzzco F1
- średnie LG Austin F1, DK Expose F1, LG Aphrodite F1
Liczne doświadczenia własne wskazują jednoznacznie, że odmiany o średnich wymaganiach glebowych doskonalej sprawdzają się na dobrych glebach, na których mogą bardziej wydajnie zrealizować swój genetyczny potencjał plonowania.
Czym są odmiany populacyjne?
Odmiany populacyjne znacznie różnią się procesem hodowlanym od mieszańcowych. W produkcji materiału siewnego odmian populacyjnych nie jest wykorzystywany efekt heterozji mieszańców, ponieważ powstają one w wyniku rozmnożenia pokolenia bazowego. Oznacza to, że dostępne w sprzedaży nasiona rzepaku ozimego są w stopniu kwalifikacji C1.
Odmiany tego typu charakteryzują się większą zmiennością genetyczną w obrębie odmiany niż hybrydy, których genotyp w pokoleniu F1 jest stały i stabilny. W związku z tym odmiany populacyjne mają bardzo dużą zdolność adaptacji do zmieniających się warunków pogodowych oraz mają małe/średnie wymagania glebowe. W efekcie czego uprawa nawet na gorszych stanowiskach nie musi być równoznaczna z uzyskaniem niskiego plonu nasion.
Odmiany mają mniejszą zdolność wytwarzania pędów bocznych, dlatego też wymagają ustalenia większej obsady w momencie siewu niż odmiany mieszańcowe. Ich wigor i dynamika wzrostu jest mniejsza niż odmian hybrydowych, w związku z tym w okresie jesiennym i wiosną nie wymagają intensywnej regulacji pokroju. Odmiany można zaliczyć do kałowych lub półkarłowych, czyli w porównaniu z mieszańcami, są raczej niskie.
Niższy łan jest bardziej zwarty co zwiększa jego odporność mechaniczną, zwłaszcza w przypadku wystąpienia silnego wiatru, czy też deszczu nawalnego.
Liczne doświadczenia polowo pozwoliły wybrać do oferty firmy Osadkowski dwie odmiany o stabilnym poziomie plonowania:
- Mars z hodowli roślin HR Strzelce
- SY Ilona z Syngenta
Jaką odmianę wybrać?
Wybór nasion rzepaku ozimego nie jest łatwym zdaniem, ponieważ w ofercie hodowców dostępne jest wiele bardzo podobnych odmian. Wieloletnie doświadczenie firmy Osadkowski oraz liczne doświadczenia polowe założone w całym kraju pozwoliły wyposażyć Doradców w niezbędną wiedzę, która pozwoli wybrać optymalne odmiany rzepaku ozimego dostosowane do stanowiska oraz regionu kraju.
W praktyce rolniczej zdecydowanie częściej wybierane są odmiany mieszańcowe, nawet gdy są uprawiane na gorszych stanowiskach. Wynika to z faktu, że intensywna agrotechnika (nawożenie dolistne i mineralne, stymulacja, terminowe zwalczanie szkodników, ochrona fungicydowa) pozwalają na osiągniecie wyższych plonów niż w uprawie odmian populacyjnych przy analogicznych nakładach.
Odmiany populacyjne wybierane są do plantacji, które z założenia nie będą prowadzone w sposób intensywny i zostały wysiane na gorszych stanowiskach.
